Trams in Duitsland

In Duitsland is er een groot aantal steden met een tramnetwerk, waarvan een aanzienlijk deel in de oude DDR. De DDR had dan ook de grootste dichtheid qua tramnetwerken ter wereld. Na de Wende is er slechts één tramnetwerk gesloten (al wordt het voor museumdoeleinden gebruikt), maar vele tramnetwerken zijn met sluiting bedreigd.

Overzicht huidige netwerken

Stad	Spoor (mm)	Geopend	Opmerkingen
Baden-Württemberg
Freiburg	1000	14 oktober 1901
Heilbronn	1435	21 juli 2001	Verbonden aan Regiostadtbahn Karlsruhe, uitbreiding voorzien voor 2013.
Karlsruhe	1435	21 januari 1877	Zowel stadsnetwerk als Regiostadtbahn. Bezig met de bouw van een tramtunnel in de binnenstad.
Heidelberg	1000	13 mei 1885	Verbonden aan het netwerk van Mannheim via de OEG.
Mannheim	1000	2 juni 1878	Verbonden aan de netwerken van Heidelberg en Ludwigshafen, thuisbasis van de OEG en RHB.
Stuttgart	1435	28 juli 1868	Voormalig metersporig (1000 mm), een traject heeft nog meterspoor voor museumritten. Stadtbahn.
Ulm	1000	15 mei 1897	Slechts één lijn, uitbreiding voorzien.
Bayern
Augsburg	1000	8 mei 1881
München	1435	21 oktober 1876	München heeft ook een U-Bahn. Bestaat uit twee deelnetten, verbonden door een dienstspoor.
Nürnberg	1435	25 augustus 1881	Nürnberg heeft ook een U-Bahn.
Würzburg	1000	8 april 1892
Berlin en Brandenburg
Berlin	1435	22 juni 1865	Voornamelijk in Oost-Berlijn nadat tijdens de opdeling van de stad alle tramlijnen in West-Berlijn waren opgeheven. Verbonden met het vroeger losstaande tramnet van Köpenick. Berlijn heeft ook een U-Bahn.
Potsdam	1435	13 mei 1880
Schöneiche/Rüdersdorf	1000	28 augustus 1910	Slechts één lijn
Strausberg	1435	17 augustus 1893	Slechts één lijn. Werkt op materiaalgebied samen met het trambedrijf van Berlijn.
Woltersdorf	1435	17 mei 1913	Slechts één lijn.
Brandenburg	1000	1 oktober 1897	Toekomst na 2020 onduidelijk.
Cottbus	1000	8 juli 1903	Sluiting (voorlopig) afgewend, wel inkrimping.
Frankfurt (Oder)	1000	23 januari 1898
Hessen
Darmstadt	1000	30 augustus 1886
Frankfurt (Main)	1435	19 mei 1872	Frankfurt heeft ook een losstaande Stadtbahn, aangeduid als U-Bahn.
Kassel	1435	9 juli 1887	Kassel heeft ook een RegioTram die buiten de stad gebruikt maakt van de treinsporen van de Deutsche Bahn.
Mecklenburg-Vorpommern
Rostock	1435	16 oktober 1881
Schwerin	1435	1 december 1908	Bedreigd met sluiting en vervanging door trolleybus.
Niedersachsen en Bremen
Braunschweig	1100	11 oktober 1879	Sinds 1985 het laatste trambedrijf met spoorbreedte van 1100 mm, plannen tot omsporen en aanleg Regiotram bestaan, maar status onduidelijk.
Bremen	1435	4 juni 1876	Grootste trambedrijf in West-Duitsland zonder ondergrondse trajecten.
Hannover	1435	16 september 1872	Op twee lijnen na omgebouwd tot Stadtbahn.
Nordrhein-Westfalen
Bielefeld	1000	20 december 1900	Tramnet omgebouwd tot Stadtbahn, maar nog steeds metersporig.
Bochum en Gelsenkirchen	1000 1435	23 november 1894	Gezamenlijk trambedrijf, lijn U35 is omgebouwd tot normaalsporige Stadtbahn, andere lijnen zijn op meterspoor gebleven.
Bonn	1435	15 april 1891	Verbonden aan de Stadtbahn van Köln. Heeft ook nog 2(/3) tramlijnen.
Dortmund	1435	1 juni 1881	Voortschrijdend inzicht heeft doen besluiten de twee laatste Stadtbahnlijnen met lagevloersmaterieel uit te baten.
Duisburg	1435	25 december 1881	Verbonden aan de Stadtbahn van Düsseldorf, uitloper naar Mülheim maar geen fysieke verbinding (verschil in spoorbreedte). Door het materieel een middendeel met verlaagde vloer te geven incompatibel met Stadtbahn van Düsseldorf.
Düsseldorf	1435	6 februari 1876	Verbonden met de Stadtbahn van Duisburg. Heeft in het verleden het tramnet van Neuss overgenomen. Aangevuld met reguliere tramlijnen.
Essen	1000 1435	23 augustus 1893	Drie lijnen omgebouwd naar Stadtbahn met normaalspoor, overige tramlijnen rijden op meterspoor. Verbonden aan tramnet van Mülheim en Gelsenkirchen.
Köln	1435	18 mei 1877	Tramnet omgebouwd naar Stadtbahn, verdeeld in bedrijf met lagevloersmaterieel en hogevloersmaterieel. Verbonden met de Stadtbahn van Bonn.
Krefeld	1000	3 mei 1883	Eigen tramnet is metersporig, uitloper van Stadtbahn van Düsseldorf is normaalsporig.
Mülheim	1000	9 juli 1897	Eigen tramnet is metersporig, normaalsporige lijnen uit Duisburg en Essen. Via meterspoor verbonden met tramnet van Essen en Oberhausen.
Oberhausen	1000	1 juli 1996	Uitloper van het tramnet van Mülheim, erg stil rondom uitbreiding naar Essen.
Rheinland-Pfalz en Saarland
Ludwigshafen	1000	2 juni 1878	Opgesplitst van tramnet van Mannheim, maar mee verbonden, onder andere via de RHB. Beide tramnetten zijn weer verenigd in een bedrijf.
Mainz	1000	27 september 1883
Saarbrücken	1435	24 oktober 1997	Eén lijn, die aan beide kanten de stad verlaat. Loopt door tot aan Frankrijk.
Sachsen
Bad Schandau	1000	28 mei 1898	Kirnitzschtalbahn. Belangrijkste doel van deze lijn was en is toerisme, maakt gebruik van museummaterieel. In 2010 geteisterd door overstromingen, maar toekomst lijkt verzekerd door overheidsbijdrage.
Chemnitz	1435	22 april 1880	Uitbreidingen over regionale spoorlijnen zijn in aanleg.
Döbeln	1000	9 juni 2007	Museumbedrijf met paardentram.
Dresden	1450	26 september 1872	Maakt gebruik van breedspoor. Ombouw tot Stadtbahn, maar zonder tunnels en met lagevloersmaterieel. Grootste trambedrijf in Oost-Duitsland zonder Tatra's.
Görlitz	1000	25 mei 1882	Toekomst is zeer onzeker.
Leipzig	1458	18 mei 1872	Maakt gebruik van breedspoor. Ombouw tot Stadtbahn, maar alleen met tunnels bij zeer noodzakelijke kruisingen. Uitbreiding en vernieuwing gaat moeizaam.
Plauen	1000	17 november 1894	Toekomst tot 2013 verzekerd, mogelijk langer door aanschaf nieuw materieel.
Zwickau	1000	6 mei 1894	Regionale dieseltrein rijdt via het traject van een tramlijn naar het centrum van de stad.
Sachsen-Anhalt
Dessau	1435	15 november 1894
Halberstadt	1000	1 juni 1887	Toekomst lijkt positief, wagenpark en infrastructuur is volledig vernieuwd.
Halle an der Saale	1000	15 oktober 1882	Uitloper naar Merseburg en Bad Dürrenberg. Oudste elektrische bedrijf van Duitsland.
Magdeburg	1435	16 oktober 1887
Merseburg	1000	1902	Lijn 15 is een tramlijn die binnen Merseburg blijft, maar bij het tramnet van Halle hoort. In de avonduren rijdt de tramlijn niet en wordt deze vervangen door streektram 5.
Naumburg	1000	18 juni 1892	In 1991 wegens werkzaamheden gesloten, in 1992 definitief gesloten. Sinds 1994 is er een museumbedrijf. In 2010 werd besloten de lijn weer OV-subsidie toe te kennen.
Thüringen
Erfurt	1000	10 mei 1883
Gera	1000	22 februari 1892
Gotha	1000	1 april 1894	Het zeer kleine trambedrijf heeft een lange uitloper in de vorm van de Thüringerwaldbahn.
Jena	1000	1 april 1901
Nordhausen	1000	25 augustus 1900	Lijn 10 rijdt over de Harzer Schmalspurbahnen verder door middel van dieselaandrijving.

Gesloten netwerken

Tramnetwerken gesloten na 1970, de meest recente sluiting staat bovenaan.

Stad	Spoor (mm)	Geopend	Gesloten	Opmerkingen
Wuppertal	1435	15-09-1873	30-05-1987	Door de grote concurrentie van de Schwebebahn, die ongeveer hetzelfde traject aflegde, werd de laatste lijn in 1987 opgeheven. Hier gingen jaren van structurele bezuinigingen aan vooraf.
Kiel	1100	09-07-1881	04-05-1985	Hoewel enkele jaren voor de sluiting de trambaan nog werd omgelegd, kon het vervoersbedrijf de sluiting van de laatste en langste lijn van het net in 1985 niet meer tegenhouden. Braunschweig heeft nog een aanbod gedaan nieuw materieel uit te proberen, maar het mocht niet baten. Al binnen enkele jaren na de sluiting had het stadsbestuur spijt van de beslissing. Men zet in op een regionale stadtbahn.
Vestische Straßenbahn	1000	10-05-1901	03-10-1982	De Vestische Straßenbahn wilde niet investeren in de ombouw van het tramnet naar een metersporige Stadtbahn, toen bleek dat men vanaf de jaren zeventig aan de plannen van Rhein-Ruhr zouden meebetalen maar pas na het jaar 2000 investeringen in hun eigen tramnet zagen. Hierna is het enorme netwerk snel opgebroken. Recklinghausen wilde geen tram meer op zijn grondgebied, daardoor is de laatste lijn van de Vestische, de 305 van Bochum, bij het ombouwen tot Stadtbahn slechts tot Herne gebouwd.
Bremerhaven	1435	13-05-1881	30-07-1982	Sinds 1960 reed alleen nog lijn 2 in Bremerhaven, en het stadsbestuur wilde eigenlijk van de lijn af. Er werd nieuw materieel aangeschaft, identiek aan de trams van Bremen. In 1982 werd de tramlijn uiteindelijk gesloten, en het trammaterieel heeft daarna tot 1995 nog dienst gedaan in Bremen. Het rijdt nu in Timişoara in Roemenië.
Hamburg	1435	16-08-1866	01-10-1978	Na 1957 werd er niet meer geïnvesteerd in het trambedrijf. In een redelijk tempo werd lijn voor lijn omgezet naar een buslijn, tot uiteindelijk in 1978 tramlijn 2 als laatste tramlijn sneuvelde. Al in 1975 werd de lijn naar Harburg opgeheven.
Neunkirchen	1435	13-09-1907	11-06-1978	Maakte contact met het metersporige tramnet van Saarbrücken. Was al in de jaren 50 gedoemd te verdwijnen, maar door een helling van 11% in de lijnen 2 en 3 werden deze lijnen gemoderniseerd met trams van het model wat ook in Stuttgart reed. In 1965 werd lijn 3 opgeheven. Auto's en bussen konden makkelijker de helling opkomen en door zachte winters bleef de weg begaanbaar. De tram zou in 1980 gesloten worden, maar door noodzakelijk spooronderhoud werd dat uiteindelijk 1978.
Esslingen – Nellingen – Denkendorf	1000	18-12-1926	28-02-1978	Bij de sluiting was dit het jongste trambedrijf van Duitsland en lange tijd leek het erop dat het gemoderniseerd zou worden: in 1974 waren nog plannen gemaakt voor een modern trambedrijf van twee lijnen. In 1976 sprak een verkeersexpert het doodvonnis uit, en in 1978 is de tram dan ook daadwerkelijk opgeheven.
Hagen	1000	13-11-1884	29-05-1976	Door geldgebrek werden de plannen na de Tweede Wereldoorlog voor uitbreidingen niet uitgevoerd. Steeds meer lijnen werden omgezet naar buslijn. In 1971 waren er nog 6 tramlijnen, in 1976 kwam voor het laatst een tram op de Markt.
Reutlingen	1000	01-11-1899	19-10-1974	In 1964 bereikte het tramnet zijn grootste omvang, al waren de verkeerskundigen van mening dat het net moest verdwijnen. In 1967 werd de eerste lijn gesloten, officieel wegens werkzaamheden. De nieuwe burgemeester was geen voorstander van een tramnet . In 1968 begonnen werkzaamheden aan het centrale plein in de stad waardoor het tramnet in tweeën werd gesplitst. Het noordelijke net werd in 1970 voor het laatst bereden, voor het zuidelijke net was 1972 de bedoeling maar protesten verlengden het bestaan nog met twee jaar, waarna ook de twee takken van het zuidelijke net in 1974 gesloten werden.
Aachen	1000	06-12-1880	29-09-1974	In 1974 werd de laatste tramlijn, lijn 15 tussen Aachen en Vaals, stilgelegd.

Toekomstige netwerken

Er bestaan plannen voor twee nieuwe tramnetten.

Stad	Spoor (mm)	Status	Ppmerkingen
Ludwigsburg	1435	Studiefase	Voorzien is een regionale lijn met aan beide uiteindes een aftakking. De uiteindes worden dan om de 20 minuten aangedaan, en de centrale as elke tien minuten. Jaarlijks worden 1,8 miljoen reizigers verwacht.
Tübingen	1435	Studiefase	In Tübingen wordt gedacht aan een model vergelijkbaar met Karlsruhe, waar de trams grote afstanden afleggen over regionale spoorlijnen en in de binnenstad van Tübingen als stadstram rijden. Verschil met Karlsruhe is dat er nog geen trams rijden en er dus een tracé door de binnenstad aangelegd dient te worden.